Ponad 99% mieszkańców Japonii posługuje się językiem japońskim. Jego pochodzenie jest nieznane. Prezentowane są różne hipotezy dot. jego korzeni, m.in. pokrewieństwo z rodzinami języków uralskich i ałtajskich, do których należą: fiński, węgierski, mongolski, turecki. Pod względem gramatycznym japoński podobny jest do języka koreańskiego.
Do charakterystycznych cech języka japońskiego należą: duża liczba homofonów, obfitość zwrotów grzecznościowych, występowanie tylko sylab otwartych, a więc kończących się samogłoską, iloczas czy duża ilość zapożyczeń frazeologicznych, głównie z języka angielskiego.
Z powodu braku możliwości jednoznacznego wyjaśnienia, język japoński jest klasyfikowany jako największy język izolowany, gdyż jego struktury gramatyczne, frazeologia czy fonetyka są niepodobne do struktur żadnego innego języka na świecie. Jest to język aglutynacyjny.
Japończycy posługują się jednocześnie trzema systemami pisma. Są to: wprowadzone w V w. znaki chińskie kanji oraz dwa sylabariusze fonetyczne, hiragana i katakana, pochodzące z VIII wieku. W wielkim uproszczeniu, znakami kanji zapisuje się rdzenie słów, głównie rzeczowniki pochodzenia chińskiego i słowa utworzone w Japonii według wzoru chińskiego oraz rodzime słowa japońskie. Kanji mają trzy podstawowe właściwości: formę, dźwięk, znaczenie. Każdy znak może być wymawiany w różny sposób, a każde czytanie może mieć wiele znaczeń. Za pomocą hiragany przekształca się je w przymiotniki i czasowniki, natomiast katakanę stosuje się m.in. do zapisu słów pochodzenia obcego i wykorzystuje jako kursywę. Ponadto w reklamie oraz w kontaktach z cudzoziemcami, zastosowanie znajdują rōmaji, a więc alfabet łaciński, który jest w istocie czwartym systemem pisma.
